“Mình chọn con sư tử – biểu tượng của lòng dũng cảm – để tiếp thêm can đảm, để có thể nói ra điều mình thực sự cần nói.”

Tôi quan sát cô ấy nhẹ nhàng cầm lên con rối sư tử ở giữa vòng tròn, vừa vô thức vuốt ve bờm nó vừa trả lời câu hỏi đang được đặt ra. Trái tim tôi bỗng thắt lại vì xúc động – tôi không thể nhớ nổi lần gần nhất mình được nghe cô ấy chia sẻ nhiều đến thế, và sâu sắc đến thế, là khi nào. Khoảnh khắc này thật đặc biệt… và lạ thay, những khoảnh khắc đặc biệt như vậy dường như đang trở nên ngày một nhiều hơn.

Và nếu bạn đang tự hỏi điều gì đã tạo nên sự thay đổi ấy thì tôi xin chia sẻ: đó chính là nhờ Phương pháp Vòng tròn The Circle Way.

Chúng tôi là một nhóm nhỏ chuyên host các vòng tròn dành cho thủ thư. Sau khi hoàn tất khóa đào tạo The Circle Way, chúng tôi đã bắt đầu áp dụng phương pháp này trong hệ thống thư viện công cộng nơi mình đang làm việc. Từ đó đến nay, chúng tôi đã tổ chức nhiều vòng tròn với nhiều đề khác nhau, nhưng lời mời mà chúng tôi nhận được nhiều nhất là hỗ trợ các đồng nghiệp trong quá trình chuyển công tác giữa các chi nhánh thư viện.

Việc rời bỏ một nơi làm việc gắn bó nhiều năm – đôi khi là vài thập kỷ – luôn đi kèm với những cảm xúc phức tạp. Có người hào hứng, có người bối rối. Nhưng phần lớn đều cảm thấy dè dặt khi được mời tham gia một vòng tròn chia sẻ, nhất là khi đó là trải nghiệm đầu tiên của họ. Và để giúp mọi người dễ dàng bước vào không gian này, chúng tôi thường đặt những con rối ở giữa vòng tròn như một lời mời gọi nhẹ nhàng.

Ở thư viện, nơi thường xuyên tổ chức các hoạt động cho trẻ nhỏ, những chú rối đã trở thành một phần quen thuộc. Hầu hết nhân viên đều được đào tạo để biết cách sử dụng rối, và với các em nhỏ, chúng giống như những người bạn đáng yêu dẫn dắt các em khám phá thế giới kỳ diệu của thư viện. Và thật ra, người lớn cũng yêu rối lắm, dù công việc của họ không liên quan đến trẻ em, thì họ vẫn thường có một chú rối yêu thích. Theo thời gian, rối trở nên gần gũi với chúng tôi như chính những đồng nghiệp vậy. Vì thế, khi được hướng dẫn sử dụng rối làm “vật nói” trong vòng tròn, chúng tôi lập tức nhận ra: à, đây là một cách rất hay để giúp mọi người mở lòng.

Khi tổ chức vòng tròn, chúng tôi không mang rối riêng theo, mà sẽ chọn từ bộ rối có sẵn ở từng chi nhánh. Thường thì chúng tôi chọn những con thú quen thuộc – cú mèo, cáo, chó, hươu cao cổ, sư tử… – rồi đặt chúng ở trung tâm vòng tròn, cạnh những vật nói khác. Người tham gia được mời lựa chọn bất kỳ vật nói nào họ thích.

Chúng tôi không bất ngờ khi rối thường là thứ được chọn nhiều nhất, bởi chúng vốn đã là một phần thân thuộc trong văn hóa của thư viện. Nhưng điều khiến chúng tôi thực sự ngạc nhiên là: rối không chỉ giúp người chia sẻ tập trung và không bị ngắt lời, mà chúng còn mở ra những tầng sâu cảm xúc trong lời chia sẻ.

Người tham gia không chỉ nói, mà còn mượn hình ảnh con vật để gửi gắm cảm xúc của mình: cú mèo là sự khôn ngoan, hươu cao cổ là cái nhìn từ trên cao, cáo là sự lanh lợi, chó là lòng trung thành,…Mỗi lựa chọn đều mở ra một câu chuyện riêng – một cánh cửa dẫn đến phần sâu hơn trong nội tâm người chia sẻ.

Chính nhờ sự hiện diện của những chú rối, mà không khí vòng tròn trở nên nhẹ nhàng, gần gũi và chân thật hơn. Chúng tôi không chỉ nghe được lời nói, mà còn cảm được những điều chưa kịp gọi tên. Nhờ vậy, chúng tôi có thể linh hoạt điều chỉnh hướng đi của buổi chia sẻ. Ví dụ, nếu trong vòng tròn có nhiều người chọn con sư tử để nói về sự dũng cảm, chúng tôi có thể mở rộng không gian sang những câu hỏi về nỗi sợ. Và điều này giúp chúng tôi có thể “thu hoạch” – tức là tóm lược tinh thần buổi trò chuyện – một cách sâu sắc và tinh tế hơn khi gửi lại cho cả nhóm.

Thật ra, tôi tin rằng hiệu ứng này không chỉ xảy ra với rối. Có thể với những nhóm khác, chẳng hạn như thanh thiếu niên, một bộ thẻ với các biểu tượng cảm xúc có thể mang lại cảm giác thân quen tương tự. Đó cũng là một cách để khiến việc chia sẻ trở nên dễ dàng và tự nhiên hơn.

Tôi không chắc khi nào chúng tôi sẽ bắt đầu thử dùng bộ thẻ cảm xúc, nhưng có một điều gần như chắc chắn: những chú rối đáng yêu vẫn sẽ tiếp tục là “ngôi sao khách mời” ấm áp và thân thuộc trong các vòng tròn của chúng tôi – lặng lẽ, gần gũi, và luôn biết cách chạm vào thẳm sâu bên trong mỗi người.

-------

Năm 2017, năm nhân viên của Thư viện Công cộng Edmonton (EPL) đã hoàn thành khóa thực hành The Circle Way, nhằm xây dựng năng lực điều phối nội bộ thông qua một phương pháp đối thoại giúp khơi mở những cuộc trò chuyện chất lượng và có chiều sâu.

Chúng tôi tin rằng hình thức vòng tròn không chỉ đơn thuần là một cách trò chuyện – mà còn là không gian để mỗi người được nhìn thấy, được lắng nghe, và được lên tiếng một cách trọn vẹn, trong khi cùng hướng về một mục tiêu chung.

Từ đó đến nay, EPL đã tổ chức nhiều cuộc đối thoại đầy ý nghĩa, không chỉ giữa các nhân viên mà còn với cộng đồng rộng lớn hơn.

Những cuộc trò chuyện này đã góp phần nuôi dưỡng nội lực cho đội ngũ của chúng tôi – đặc biệt là trong việc xây dựng khả năng phục hồi trước những áp lực công việc. Đồng thời, chúng cũng giúp chúng tôi hiểu rõ hơn cảm xúc thật của nhân viên khi làm việc với những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trong xã hội.

Không dừng lại ở đó, chúng tôi còn sử dụng vòng tròn như một cách để lắng nghe và tôn trọng tiếng nói của những cộng đồng dễ bị tổn thương, đảm bảo rằng quan điểm của họ luôn được lắng nghe và đưa vào trong quá trình ra quyết định của thư viện.

------

Nguồn bài viết: Blog The Circle Way

Dịch và hiệu đính: Tròn Lành Việt Nam

‍

‍